Verslaggever Michel Gijselhart besteedde op de website van NHNieuws aandacht aan Het Zaanse koloniale en slavernijverleden. Het artikel is hier te lezen.

De Zaanstreek wordt regelmatig betiteld als het oudste industriegebied van Europa. Nergens waren zoveel houtverwerkers en scheepswerven. Maar toen het college van B&W in Zaanstad het verzoek kreeg om onderzoek te laten doen naar het koloniale en slavernijverleden van de regio was de reactie aanvankelijk afwerend. ‘De samenhang met slavenhandel zal waarschijnlijk hoogstens indirect zijn’, luidde het bestuurlijke antwoord. Maar klopt dat wel?
Het wemelde in de Zaanstreek van de houtzaagmolens en werven. Zouden die honderdduizenden planken en de nieuwgebouwde boten geen rol hebben gespeeld bij het vaderlandse kolonialisme in de zeventiende en/of achttiende eeuw? De superieure scheepsbeschuit uit Wormer en Jisp zou toch ook wel op slavenschepen genuttigd zijn? Profiteerde de grootschalige Zaanse voedingsindustrie niet van de dwangarbeid op de plantages? Waarom kregen Surinaamse slaafgemaakten achternamen toebedeeld als Zaandam, Wormer, Zaan en Assendelft? Hoe kwam de Surinaamse plantage Sardam aan die naam? En waren er niet meerdere Zaankanters (mede-)eigenaars van dergelijke mensonterende productiegebieden?

Het Zaanse koloniale en slavernijverleden is een uitgave van Brave New Books en telt 142 pagina’s. De verkoopprijs bedraagt €16,95. Dit handzame boekje van Erik Schaap is vanaf heden verkrijgbaar via iedere Nederlandse boekhandel.

Sinds mei 2024 ligt De geheime dienst en de Zaanstreek (1945-2002) in de boekhandels. De Nederlandse geheime diensten etaleerden na de Tweede Wereldoorlog bovenmatig veel interesse voor de ‘rooie’ Zaanstreek. Met name de talloze socialisten, anarchisten en communisten die dit stukje Noord-Holland bevolkten genoten de belangstelling van de Binnenlandse Veiligheidsdienst en de Politie Inlichtingendienst. Zelfs nadat de Berlijnse Muur viel, bleef de BVD zich mengen in de levens van honderden Zaankanters. De Koude Oorlog duurde eindeloos voort in de hoofden en burelen van wat wel gekscherend de ‘gleufhoedenbrigade’ is genoemd. Infiltratie, afluisteren, valse voorwendselen, list en bedrog; weinig middelen bleven onbenut om de al dan niet potentieel staatsgevaarlijke tegenstanders in kaart te brengen. Soms ging de bemoeienis zelfs verder waar de nazi’s in 1945 eindigden.

Ik licht in De geheime dienst en de Zaanstreek (1945-2002) een flinke tip op van de sluier die decennialang over de werkzaamheden van BVD en PID lag. Dit boek bevat de nodige onthullingen. Een Oostzaanse CPN-wethouder werkte tientallen jaren als BVD-informant. Een junk uit Wormer infiltreerde en provoceerde in opdracht langdurig actiegroepen en politieke partijen. Een voormalige verzetsstrijder werd mede vanwege zijn seksuele gerichtheid op de korrel genomen. Ook het – veelal ongeautoriseerd – binnendringen in onder meer de Zaanse kraak- en vredesbeweging komt aan de orde. Het roept de vraag op of de overheid tussen 1945 en 2002 eigenlijk wel greep had op de Binnenlandse Veiligheidsdienst. Of vond ze het juist een geruststelling dat er een eigenzinnig staatje binnen de staat opereerde?

De geheime dienst en de Zaanstreek (1945-2002) telt 160 pagina’s. De verkoopprijs bedraagt €17,95. Deze publicatie is verkrijgbaar via iedere Nederlandse boekhandel. 

Op 29 maart 2024 ontving burgemeester Jan Hamming van Zaanstad het eerste exemplaar van mijn boek Gé Franken. Verzetsstrijder, burgemeester, zakenman (1920-1994). Het levensverhaal over deze onverschrokken leidsman werd in het gemeentehuis en petit comité gepresenteerd, zoals de foto laat zien, maar is voor slechts €19,95 voor iedereen verkrijgbaar via de boekhandel of de uitgeverij.

In het Noordhollands Dagblad mocht ik het een en ander vertellen over de homoseksuele verzetsstrijders Cook Brummer en Mijndert van der Horst. Wie meer wil weten over deze onverschrokken mannen kan hier terecht.

Op 18 maart 2023 mocht ik de Bredenhofprijs in ontvangst nemen, een waardering voor de beste publicatie op het gebied van de Zaanse geschiedschrijving in de periode 2021-’22. Erg blij mee. Meer informatie is hier te lezen.