Sinds mei 2024 ligt De geheime dienst en de Zaanstreek (1945-2002) in de boekhandels. De Nederlandse geheime diensten etaleerden na de Tweede Wereldoorlog bovenmatig veel interesse voor de ‘rooie’ Zaanstreek. Met name de talloze socialisten, anarchisten en communisten die dit stukje Noord-Holland bevolkten genoten de belangstelling van de Binnenlandse Veiligheidsdienst en de Politie Inlichtingendienst. Zelfs nadat de Berlijnse Muur viel, bleef de BVD zich mengen in de levens van honderden Zaankanters. De Koude Oorlog duurde eindeloos voort in de hoofden en burelen van wat wel gekscherend de ‘gleufhoedenbrigade’ is genoemd. Infiltratie, afluisteren, valse voorwendselen, list en bedrog; weinig middelen bleven onbenut om de al dan niet potentieel staatsgevaarlijke tegenstanders in kaart te brengen. Soms ging de bemoeienis zelfs verder waar de nazi’s in 1945 eindigden.
Ik licht in De geheime dienst en de Zaanstreek (1945-2002) een flinke tip op van de sluier die decennialang over de werkzaamheden van BVD en PID lag. Dit boek bevat de nodige onthullingen. Een Oostzaanse CPN-wethouder werkte tientallen jaren als BVD-informant. Een junk uit Wormer infiltreerde en provoceerde in opdracht langdurig actiegroepen en politieke partijen. Een voormalige verzetsstrijder werd mede vanwege zijn seksuele gerichtheid op de korrel genomen. Ook het – veelal ongeautoriseerd – binnendringen in onder meer de Zaanse kraak- en vredesbeweging komt aan de orde. Het roept de vraag op of de overheid tussen 1945 en 2002 eigenlijk wel greep had op de Binnenlandse Veiligheidsdienst. Of vond ze het juist een geruststelling dat er een eigenzinnig staatje binnen de staat opereerde?
Uitgever: Brave New Books
Jaar van uitgave: 2024
Auteur: Erik Schaap
Aantal pagina’s: 160
Prijs: €17,95
ISBN: 9789465016108
Recensies:
-Rudie Kagie in Argus: “Smakelijke verhalen die Schaap op elkaar stapelt in zijn bundel ‘De Zaanstreek en de geheime dienst’. (…) Zijn belangstelling voor het onderwerp kreeg eind 2022 een impuls toen 71.000 BVD-persoonsdossiers werden overgedragen aan het Nationaal Archief – een goudmijn waar een archiefrat als Erik Schaap wel raad mee weet.”
-Bredenhofprijs: “Een aanrader om te lezen!”
-Bert Niesen in Zaans Erfgoed: “Schaap doet een aantal onthullingen. (…) Een lezenswaardig boek dat zeker een tot nu toe grotendeels onbekend deel aan de geschiedenis van de Zaanstreek toevoegt.”