De massavernietiging van joods roofgoed in Wormer

jaarboekOp uitnodiging van het Historisch Genootschap Wormer schreef Erik Schaap voor het in november 2016 gepresenteerde Jaarboek een lang artikel over de Van Gelder-fabriek tijdens de Tweede Wereldoorlog. Deze papierproducent verwerkte tussen 1942 en 1944 vele honderden tonnen joodse roofbuit. Honderdduizenden uit joodse huizen en instellingen gestolen boeken en persoonlijke documenten verdwenen in Wormer onder de maalstenen. Misschien nog ontluisterender is dat de vernietiging van deze goederen bij Van Gelder ook na de bevrijding doorging, een feit dat niet of nauwelijks bekend is.
Het artikel is te lezen in het Jaarboek 2016, maar een iets kortere versie van dit onthullende verhaal (zonder de bijbehorende illustraties) kan ook via Blendle worden gevonden: https://blendle.com/…/de-jood…/bnl-tpomagazine-20160414-2285

SchaapSchrijft werkt mee aan tv-programma Andere Tijden

ATDe redactie van het tv-programma Andere Tijden benaderde Erik Schaap met de vraag of hij namen van en informatie over Zaanse oud-verzetsstrijders kon leveren. Dat kon hij. Andere Tijden ontving een lijst met namen, adressen en aanvullende gegevens. Het resultaat: in de uitzending van het geschiedenisprogramma is een hoofdrol weggelegd voor de Zaandamse verzetsman Wim Blank. Er is tevens aandacht voor twee andere Zaankanters op leeftijd, Trien Grootes en Bep Koeman.
De extra lange Andere Tijden-uitzending van 4 mei 2016 is hier terug te zien.

‘De collaborerende clown’, longread in Vrij Nederland

ThijeHarm Ede Botje en Erik Schaap publiceerden in Vrij Nederland van 23 april 2016 het levensverhaal van Amsterdammer Thije Kok. Hij trad tijdens de Tweede Wereldoorlog voor de Duitsers op als variétéartiest, maar klom desondanks na de bevrijding op tot commandant van het erepeloton van de Binnenlandse Strijdkrachten. Zes pagina’s portret van een man die pas na de oorlog in het verzet ging. Het hele verhaal is hier te lezen.

Oorlogspad. Adresboek van de bezette Zaanstreek

Omslag 'Oorlogspad'De synagoge veranderde in een paardenstal. Op de Westzijde bewogen verzetsstrijders en nazi’s zich behoedzaam langs elkaar. De Krommenieërweg herbergde verrassend veel collaborateurs. In Oostzaan bloeide de zwarte slacht. Rond de Zaanbrug liquideerde de illegaliteit steeds meer vijanden naarmate de bevrijding dichterbij kwam. En zelfs toen de oorlog al vele maanden voorbij was, ging papierfabriek De Eendracht in Wormer gewoon door met het vernietigen van joods roofgoed. Het is een bijna willekeurige greep uit de talloze Zaanse gebeurtenissen gedurende de bezettingstijd. Lees verder

Nieuw: Oorlogspad

Omslag 'Oorlogspad'Aan de hand van ruim 250 adressen toont Oorlogspad. Adresboek van de bezette Zaanstreek wat de jaren 1940-1945 betekenden voor de Zaanse inwoners.

De synagoge veranderde in een paardenstal. Op de Westzijde bewogen verzetsstrijders en nazi’s zich behoedzaam langs elkaar. De Krommenieërweg herbergde verrassend veel collaborateurs. In Oostzaan bloeide de zwarte slacht. Rond de Zaanbrug liquideerde de illegaliteit steeds meer vijanden naarmate de bevrijding dichterbij kwam. Lees verder

‘Korte metten’ (aangevuld) herdrukt

OmslagNu in herdruk: Korte metten. De Zaanse liquidaties (1940-1945). In maart 2014 kwam de eerste editie uit, een kleine twee jaar later zijn we al toe aan de zevende druk. De nieuwe versie van Korte metten bevat veel aanvullende informatie en extra foto’s, waardoor het beeld van de Zaanstreek als oorlogsslagveld nog duidelijker wordt. Het maakt dit boek tot een onmisbaar werk voor geïnteresseerden in de Zaanse geschiedschrijving over de jaren 1940-1945.

Korte metten kan worden besteld in elke Nederlandse boekwinkel of via Bol.com. De prijs bedraagt €17,95. Meer informatie? Zie hier.

Vrouwenverzet in de Zaanstreek en Waterland (1940-1945)

Omslag 'Vrouwenverzet'Burgemeester Geke Faber van Zaanstad nam op 16 december 2015 het eerste exemplaar in ontvangst van het boekje Vrouwenverzet in de Zaanstreek en Waterland (1940-1945). Schaap-Schrijft stelde het samen op verzoek van de Contactgroep Verzetsgepensioneerden 1940-1945 en het Zaans verzet.
Vrouwenverzet in de Zaanstreek en Waterland (1940-1945) bevat zowel interviews met mensen die een rol hadden in de illegaliteit als een korte geschiedschrijving van het landelijke en regionale vrouwenverzet. Het boekje (88 pagina’s) over de onderbelichte verzetsrol van vrouwen tijdens de Tweede Wereldoorlog is niet te koop in de boekhandel. Wie er toch een blik in wil werpen kan dat doen bij het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie in Amsterdam of het Gemeentearchief Zaanstad. De eerste twee hoofdstukken staan bovendien online.

Vrouwenverzet in de Zaanstreek en Waterland (1940-1945)

Omslag 'Vrouwenverzet'Sinds 1945 verschenen er tientallen boeken over de Zaanstreek en Waterland gedurende de Tweede Wereldoorlog. Opvallend is dat daarin weinig verzetsvrouwen aan bod komen. Waar dat wel gebeurt worden ze veelal beschouwd als ‘aanhangsel’ van strijdende mannen.

Dat beeld doet geen recht aan de werkelijkheid. Vele honderden Zaanse en Waterlandse vrouwen en meisjes namen enorme risico’s in hun strijd tegen de nazistische bezetter. Enkelen moesten dat zelfs met de dood bekopen, anderen hielden hun hele leven psychische of lichamelijke klachten over aan hun illegale werkzaamheden. Lees verder

Korte metten. De Zaanse liquidaties (1940-1945)

In maart 2014 verscheen mijn boek Korte metten. De Zaanse liquidaties (1940-1945). Er bestaan maar weinig Nederlandse regio’s waar tijdens de oorlog zoveel eliminaties plaatsvonden als in de Zaanstreek. Het plaatselijk verzet schoot hier vanaf 1943 meer dan twintig mensen dood. De slachtoffers waren vrijwel allemaal collaborateurs en zwarthandelaren, maar soms stierf er ook een onschuldige. Lees verder

De Zaanstreek tijdens de oorlog

De Binnenlandse Strijdkrachten in ZaandamDe ‘bijvangst’ van zijn onderzoeken naar de Zaanstreek in de Tweede Wereldoorlog krijgt van Erik Schaap een plek in zijn weblog. Daar zijn vele tientallen artikelen te vinden over bijzondere gebeurtenissen, verzetsmensen en ‘foute’ Nederlanders in en om de periode 1940-1945. Het betreft veelal eigen ontdekkingen en verhalen die nog niet of nauwelijks bekend waren. De komende jaren wordt dit overzicht regelmatig bijgevuld met nieuwe vondsten.