Op 11 februari 2021 rondde het Zaandijkse communicatieadviesbureau De Geheime Dienst de vormgeving af van een expositie in de voormalige synagoge op de Gedempte Gracht in Zaandam. Door de monumentale, al eerder gerestaureerde bovenverdieping van het gebouw aan te kleden met foto’s, teksten en materialen is nu de geschiedenis van het gebedshuis veel zichtbaarder dan de afgelopen decennia. In de synagoge -nu nog in gebruik als belwinkel- worden verder een aantal oude foto’s getoond en aan de buitenzijde is een plaquette met aanvullende informatie bevestigd. Bovendien mocht ik een brochure schrijven over de geschiedenis van het gebouw en haar gebruikers sinds 1865. De brochure is gratis verkrijgbaar in de winkel en hier digitaal door te nemen.
Hieronder zowel de voorkant van dit drukwerk als een aantal foto’s, gemaakt door Monique Botschuijver (De Geheime Dienst).
Laten we hopen dat de tentoonstelling de eerste stap is op weg naar het in oude luister herstellen van deze sjoel.
Tag archieven: Zaandam
Ad van Liempt en Rolf Baas: ‘Hier is het gebeurd’
In hun nieuwe boek, Hier is het gebeurd, staan Ad van Liempt en Rolf Baas stil bij vijftig historische plekken uit de Tweede Wereldoorlog. Een van die vijftig locaties is de Dam in Zaandam, waar zich op 25 februari 1941 -deze maand tachtig jaar geleden- honderden mensen verzamelden om te protesteren tegen de jodenvervolging. Op verzoek van Ad van Liempt leverde ik een foto voor zijn nieuwe publicatie. Wie het boek wil kopen of er meer over wil weten, kan onder meer terecht bij de uitgever. De betreffende Zaandamse foto van de werkonderbreking staat hieronder. Het is één van de slechts zes op 25 en 26 februari 1941 gemaakte stakingsfoto’s die wereldwijd bekend zijn. Daarvan komen er vier uit Zaandam.
Alle informatie over de Februaristaking in de Zaanstreek is overigens te vinden in dit samen met Sander Wegereef en Geke van de Kamp geschreven boekje.
De vergeten verzetsstrijder
Het voorjaarsnummer van het kwartaalblad Zaans Erfgoed bevat een vier pagina’s tellend artikel over Anton Stam (1919-1998). Het spectaculaire verhaal van deze Zaandamse verzetsman was tot nu toe vrijwel onbekend. Hij speelde een belangrijke rol bij het ondergrondse Vrij Nederland, loodste vluchtelingen naar Zwitserland en beheerde een geheime zender. Branie en een flinke dosis geluk voorkwamen een voortijdig levenseinde.
De geschiedenis van deze kat met negen levens is, behalve in Zaans Erfgoed, ook te lezen via meitotmei.nl, in een langere versie. Plus op de site van Vrij Nederland!
Eisendrath-boek bij Uitgeverij Noord-Holland
De exacte datum is nog niet bekend, maar ergens in 2017 verschijnt bij Stichting Uitgeverij Noord-Holland mijn boek over de Zaanse familie Eisendrath. Eerder publiceerde deze uitgeverij onder meer Walraven van Hall. Premier van het verzet (1906-1945). Het manuscript over het dramatisch verlopen leven van het gezin Eisendrath staat model voor de jodenvervolging in de jaren 1940-1945. De komende maanden kan ik informatie geven over de boekpresentatie, titel, omvang etc. Nog even geduld svp…
Voorpublicatie ‘Eisendrath’ in Zaans Erfgoed
Het historisch kwartaalblad Zaans Erfgoed publiceerde in het voorjaarsnummer van 2016 een artikel van mijn hand over de laatste dagen van Zaandammer Bernard Eisendrath (zie de illustratie). Het betreft hoofdstuk 30 van mijn manuscript over de lotgevallen van deze joodse arts en zijn familieleden in de aanloop naar en gedurende de Tweede Wereldoorlog. Eerder al plaatste nieuwssite De Orkaan hoofdstuk 44 van datzelfde manuscript, over de dood van Bernards zoon Rolf.
In totaal telt het beoogde boek, niet geheel toevallig, 45 hoofdstukken, maar meer dan de twee die ik tot nu heb prijsgegeven ziet u pas als het boek over deze tragische familie (werktitel Eisendrath) van de drukpers rolt. Wellicht dit jaar, anders begin 2017.
Nog even geduld dus…
De synagoge als tastbare herinnering
Op verzoek van de gemeente Zaanstad schreef Erik Schaap de tekst voor een brochure over de Zaandamse synagoge. Er zijn plannen om het voormalige joodse gebedshuis in de oude luister te herstellen en de brochure kan worden ingezet bij het werven van goodwill en fondsen. In acht pagina’s wordt met beeld en tekst de geschiedenis van het anderhalve eeuw oude pand en haar gebruikers geschetst. Daarnaast zijn er korte interviews te lezen met enkele joden die zich betrokken voelen bij het monument.
Monumentale gedenksteen voor Jacob Israël de Haan
Op initiatief van Erik Schaap plaatste de gemeente Zaanstad eind februari 2013 in het centrum van Zaandam een gedenksteen voor de joodse dichter Jacob Israël de Haan. De Haan (1881-1924), wiens vader 28 jaar voorzanger was in de plaatselijke synagoge, bracht zijn jeugdjaren door in Zaandam.
Zoektocht naar de Eisendraths
De afgelopen jaren heeft Erik Schaap een zoektocht ondernomen naar de Zaandamse tak van de familie Eisendrath. Die tocht moet uiteindelijk leiden tot een boek over deze joodse vader, moeder en vier kinderen. Geen van allen overleefde de Tweede Wereldoorlog. Vergeten als ze zijn staan ze symbool voor de Holocaust.